Drukuj Eksport do pliku (MS Word)
Nazwa przedmiotu:
Teoria i praktyka tworzenia prawa — zagadnienia współczesnej legisprudencji
Koordynator przedmiotu:
dr hab. P. Radziewicz, prof. uczelni
Status przedmiotu:
Obowiązkowy
Poziom kształcenia:
Studia II stopnia
Program:
Administracja
Grupa przedmiotów:
Obieralne
Kod przedmiotu:
A12_TPTP
Semestr nominalny:
2 / rok ak. 2019/2020
Liczba punktów ECTS:
3
Liczba godzin pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów uczenia się:
Zajęcia stacjonarne (ćwiczenia) — 30 godz.; przeczytanie materiałów omawianych podczas zajęć (literatury i orzecznictwa) — 30 godz.; przygotowanie do sprawdzianu pisemnego — 15 godz.
Liczba punktów ECTS na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
1,2
Język prowadzenia zajęć:
polski
Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym:
1,2
Formy zajęć i ich wymiar w semestrze:
  • Wykład0h
  • Ćwiczenia30h
  • Laboratorium0h
  • Projekt0h
  • Lekcje komputerowe0h
Wymagania wstępne:
Podstawowa wiedza z zakresu prawoznawstwa (wiedzy ogólnej o prawie objętej tematyką wykładu: "Podstawy prawoznawstwa") oraz prawa konstytucyjnego.
Limit liczby studentów:
grupa obieralna
Cel przedmiotu:
Zapoznanie studenta z zasadami tworzenia prawa w demokratycznym państwie prawnym, zagadnieniami prawidłowej legislacji, budowy aktów normatywnych, polityki prawa, modeli stanowienia prawa, parlamentarnej kontroli jakości projektu ustawy, społecznej kontroli procesu ustawodawczego i dostępności prawa, a także znaczenia i funkcji ekspertów i ekspertyz w procesie ustawodawczym. Poszerzenie i ugruntowanie wiedzy z zakresu ogólnych pojęć prawa konstytucyjnego, źródeł prawa, procedur prawodawczych, procedur kontroli konstytucyjności prawa, a także ogólnej wiedzy o państwie i prawie.
Treści kształcenia:
1. WPROWADZENIE: Regulamin przedmiotu. Zagadnienia wstępne. Pojęcie legisprudencji. 2. TWORZENIE PRAWA I ŹRÓDŁA PRAWA: Tradycje tworzenia prawa (common law i civil law). Sposoby tworzenia prawa. Stanowienie prawa — umowy o charakterze prawotwórczym — prawo zwyczajowe — prawotwórstwo sądowe — opinie prawników. Pojęcie źródła prawa. Hierarchia źródeł prawa. Rozwinięta koncepcja źródeł prawa. Teoretyczne i normatywne ujęcie źródeł prawa. Źródła prawa w Konstytucji RP z 1997 r.: prawo powszechnie obowiązujące i prawo wewnętrznie obowiązujące. Ustawa jako podstawowe źródło prawa. Materia ustawowa. Akty z mocą ustawy. Ustawy epizodyczne. Kodeks. Sunset legislation. Ustawa budżetowa. Ustawa ratyfikacyjna. Konstytucja. Ustawa o zmianie konstytucji. Akt wykonawczy. 3. MODELE TWORZENIA PRAWA: Racjonalny i deliberatywny model stanowienia prawa. Racjonalny prawodawca. Wybór i określenie celu działalności prawodawczej. Wybór środków prawnych. Ustalenie formy regulacji. Refleksyjność procesu stanowienia prawa. 4. PODMIOTY I PROCEDURY TWORZENIA PRAWA: Władza konstytuująca i władza ukonstytuowana. Ustawodawca zwykły i ustrojodawca (prawodawca konstytucyjny). Podmioty tworzące prawo w demokratycznym państwie prawnym. Procedury tworzenia prawa. Przesłanki decyzji o podjęciu prac legislacyjnych. Prelegislacyjne stadium stanowienia prawa. Uzasadnienie decyzji prawodawczej. Przygotowanie projektu ustawy. Proces ustawodawczy i jego stadia. Inicjatywa ustawodawcza. Wymogi projektu ustawy. Zasada trzech czytań. Poprawka do ustawy. Prace legislacyjne na posiedzeniu plenarnym Sejmu, w komisjach sejmowych i podkomisjach sejmowych (tzw. rozpatrzenie projektu ustawy). Poprawki Senatu. Podpisanie ustawy. Ponowne rozpatrzenie ustawy przez Sejm. Prewencyjna kontrola ustawy przez sąd konstytucyjny. Promulgacja. Rodzaje publikatorów. Szczególne tryby ustawodawcze, w tym pilny tryb ustawodawczy. Proces tworzenia i zmiany konstytucji. 5. PARLAMENTARNA KONTROLA JAKOŚCI PROJEKTU USTAWY: Parlamentarna kontrola zgodności prawa z konstytucją i prawem UE. Kompetencje Komisji Ustawodawczej. Służby prawne Sejmu i Senatu. Rada Legislacyjna. Rządowe Centrum Legislacji. Legislator jako zawód prawniczy. Opinie i ekspertyzy prawne. Ocena skutków regulacji. Badania postlegislacyjne. 6. SPOŁECZNA KONTROLA PROCESU USTAWODAWCZEGO I DOSTĘPNOŚĆ PRAWA: Partycypacja społeczna w procesach legislacyjnych. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza. Referendum. Konsultacje społeczne. Lobbing i wysłuchanie publiczne. Transparentność procedur stanowienia prawa. Problem jawności prawa i dostępu do dzienników urzędowych. Informatyzacja dostępu do prawa i elektroniczne dzienniki ustaw. Systemy informacji o prawie. 7. EKSPERCI I MORALNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ NAUKOWCÓW: Zadania i status ekspertów procesie tworzenia prawa. Czy istnieją niezależni eksperci? Problem ekspertów partyjnych. Ośrodki eksperckie i ich rola w tworzeniu prawa. Dostępność ekspertyz w procesie tworzenia prawa. Udział naukowców w procesie stanowienia prawa. Postawy naukowców wobec praktyki prawodawczej. 8. SĄDOWNICTWO KONSTYTUCYJNE: Idea sądownictwa konstytucyjnego i jej znaczenie w demokratycznym państwie prawnym (polemika Kelsen — Schmitt). Modele sądownictwa konstytucyjnego (amerykański i kontynentalny). Negatywny ustawodawca i skutek derogacyjny orzeczenia. Funkcje współczesnych sądów konstytucyjnych. Postaci quasi-prawotwórczej działalności sądów konstytucyjnych. Legitymizacja działalności orzeczniczej i pozycja ustrojowa sądu konstytucyjnego. Zakres działania i środki prawne stosowane przez polski Trybunał Konstytucyjny. Kontrola abstrakcyjna — kontrola konkretna aktu normatywnego. Kontrola prewencyjna — kontrola następcza. Skarga konstytucyjna — pytanie prawne — wniosek uprawnionego podmiotu. Zagadnienie rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa w Polsce. Prawotwórstwo sądowe. Precedens de facto. Wykonanie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego przez prawodawcę. 9. TWORZENIE PRAWA W PAŃSTWIE PRAWA: Rządy prawa (państwo prawne). Rule of law. Rechtsstaat. Praworządność. Prawo jako środek ograniczenia władzy i instrument realizacji celów społecznych. Demokratyczne państwo prawa. Konstytucyjne państwa prawa. Konstytucjonalizm. Rządy prawa jako pojęcie z natury sporne w rozumieniu Galliego. Celowość prawa i bezpieczeństwo prawne. "Wewnętrzna moralność prawa". Dyrektywy przyzwoitej (poprawnej) legislacji wyprowadzane z zasady demokratycznego państwa prawa. Zasady tworzenia prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Konsekwencje nieprzestrzegania przez prawodawcę zasad przyzwoitej legislacji. 10. POLITYKA PRAWA: Pojęcie polityki prawa. Cele polityki prawa. Instrumentalność prawa a instrumentalizacja prawa. 11. POJĘCIE I BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO: Język prawny — język prawniczy — język naturalny. Pojęcie aktu prawnego i aktu normatywnego. Przepis prawny a norma prawna. Struktura normy prawnej. Budowa aktu normatywnego. Tytuł aktu. Systematyzacja aktu. Rodzaje norm i przepisów prawnych. Przepisy merytoryczne — przepisy proceduralne — przepisy zmieniające — przepisy przejściowe i dostosowujące — przepisy o wejściu ustawy w życie. Nowelizacja — całościowa ustawa. Ustawa wprowadzająca. Ustawa zmieniająca. Tekst jednolity. 12. TECHNIKA PRAWODAWCZA: Zasady tworzenia prawa a zasady techniki prawodawczej. Znacznie i moc prawna zasad techniki prawodawczej. Postulat uchwalenia ustawy o tworzeniu prawa. Definicje legalne. Język aktu normatywnego. Odesłania wewnętrzne i zewnętrzne. Typowe techniki legislacyjne.
Metody oceny:
Przedmiot kończy się zaliczeniem, które będzie miało formę pisemnego sprawdzianu składającego się z części testowej (10 pytań w postaci testu jednokrotnego wyboru) oraz części opisowej (5 pytań wymagających krótkiej wypowiedzi). Za poprawną odpowiedź na pytanie z testu jednokrotnego wyboru można uzyskać 1 pkt, zaś za poprawną odpowiedź na pytanie wymagające krótkiej pisemnej wypowiedzi: 0—2 pkt. Ogólna punktacja: 0—12 pkt — ocena niedostateczna, 13—14 pkt — ocena dostateczna, 15 pkt — ocena dostateczna plus, 16—17 pkt — ocena dobra, 18 pkt — ocena dobra plus, 19—20 pkt — ocena bardzo dobra. Na końcową ocenę będzie miała pozytywny wpływ także indywidualna praca studenta, przygotowanie do zajęć i aktywność (m.in. rozwiązywanie kazusów, udział w dyskusjach, znajomość terminologii prawniczej, umiejętność krótkiej wypowiedzi ustnej, przygotowanie referatu). Końcowy sprawdzian obejmuje cały materiał omówiony podczas zajęć oraz materiał z podręczników wskazany przez wykładowcę. Zaliczenie odbędzie się na ostatnich zajęciach w semestrze. Inne terminy egzaminacyjne (poza wyjątkowymi jednostkowymi przypadkami losowymi i za zgodą wykładowcy) nie są przewidziane. Podczas sprawdzianu można korzystać z Konstytucji i innych aktów normatywnych. Sprawdzian trwa 30 minut.
Egzamin:
nie
Literatura:
PODSTAWOWE PIŚMIENNICTWO: 1) S. Wronkowska, M. Zieliński, Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004; 2) G. Wierczyński, Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych, Warszawa 2016; 3) M. Błachut, W. Gromski, J. Kaczor, Technika prawodawcza, Warszawa 2008; 4) P. Radziewicz (red.), Kontrola legalności ustawy w Sejmie, Warszawa 2015; 6) J. Wawrzyniak (red.), Tryb ustawodawczy a jakość prawa, Warszawa 2005; 7) The Theory and Practice of Legislation. Essays in Legisprudence, ed. Luc J. Wintgens, Ashgate, Aldershot 2005; 8) J. Wróblewski, Zasady tworzenia prawa, Warszawa 1989; 9) Z. Ziembiński, O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1995. PODSTAWOWE AKTY NORMATYWNE: 1) Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 319, ze zm.), rozdz. III, rozdz. IV (art. 95, art. 118-123, art. 125), rozdz. V (art. 133; art. 142, art. 144), rozdz. VI (art. 146, art. 148, art. 149), rozdz. VIII (art. 189-193), rozdz. X (art. 219-225), rozdz. XI (art. 228, art. 231, art. 233-234), rozdz. XII; 2) Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. — Regulamin Sejmu RP (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zm.) — dz. II, rozdz. 1-8; 3) Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2012 r. poz. 392, ze zm.) — art. 14-14g; 4) Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (Dz. U. Nr 62, poz. 688, ze zm.); 5) Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1523, ze zm.) — art. 2-12, art. 16; 6) Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U Nr 213, poz. 1395, ze zm.) — rozdz. 2 i 4; 7) Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2016 r. poz. 283, ze zm.); 8) Uchwała nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin Pracy Rady Ministrów (M.P. Nr 13, poz. 221, ze zm.) — rozdz. 2 i 4.
Witryna www przedmiotu:
—
Uwagi:
—

Efekty uczenia się

Profil ogólnoakademicki - wiedza

Charakterystyka W_1
Student ma rozszerzoną wiedzę o problematyce źródeł prawa i ich wzajemnych relacjach, ma pogłębioną wiedzę o ogólnych zasadach legislacji w odniesieniu do poszczególnych kategorii aktów normatywnych, zwłaszcza ustawy i aktów wykonawczych.
Weryfikacja: Ocena indywidualnej pracy studenta podczas zajęć, w tym jego aktywności i umiejętności samodzielnego formułowania stanowisk. Rozwiązywanie kazusów. Sprawdzian pisemny z całego materiału, który był omawiany podczas zajęć.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W06, K_W03
Powiązane charakterystyki obszarowe: II.S.P7S_WG.1, I.P7S_WK, II.X.P7S_WG.1.o, II.S.P7S_WG.2, II.H.P7S_WG.1.o, II.H.P7S_WG.2, I.P7S_WG
Charakterystyka W_2
Student ma rozszerzoną wiedzę o metodach tworzenia prawa w ujęciu teoretycznym oraz o specyfice stanowienia prawa w demokratycznym państwie prawnym; zna konstytucyjne standardy poprawniej legislacji.
Weryfikacja: Ocena indywidualnej pracy studenta podczas zajęć, w tym jego aktywności i umiejętności samodzielnego formułowania stanowisk. Rozwiązywanie kazusów. Sprawdzian pisemny z całego materiału, który był omawiany podczas zajęć.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W03, K_W06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_WK, II.X.P7S_WG.1.o, II.S.P7S_WG.1, II.S.P7S_WG.2, II.H.P7S_WG.1.o, II.H.P7S_WG.2, I.P7S_WG
Charakterystyka W_3
Student ma wiedzę o mechanizmach kontroli zgodności prawa z konstytucją, funkcjonowaniu i uprawnieniach Trybunału Konstytucyjnego, o autokontroli organów tworzących prawo (m.in. parlamentu).
Weryfikacja: Ocena indywidualnej pracy studenta podczas zajęć, w tym jego aktywności i umiejętności samodzielnego formułowania stanowisk. Rozwiązywanie kazusów. Sprawdzian pisemny z całego materiału, który był omawiany podczas zajęć.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W03, K_W06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_WK, II.X.P7S_WG.1.o, II.S.P7S_WG.1, II.S.P7S_WG.2, II.H.P7S_WG.1.o, II.H.P7S_WG.2, I.P7S_WG
Charakterystyka W_4
Student zna podstawowe procedury legislacyjne i zasady techniki prawodawczej.
Weryfikacja: Ocena indywidualnej pracy studenta podczas zajęć, w tym jego aktywności i umiejętności samodzielnego formułowania stanowisk. Rozwiązywanie kazusów. Sprawdzian pisemny z całego materiału, który był omawiany podczas zajęć.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W03, K_W06
Powiązane charakterystyki obszarowe: II.S.P7S_WG.1, II.S.P7S_WG.2, II.H.P7S_WG.1.o, II.H.P7S_WG.2, I.P7S_WG, I.P7S_WK, II.X.P7S_WG.1.o
Charakterystyka W_5
Student zna współczesne społeczne uwarunkowania procesu tworzenia prawa, alternatywne formy jego tworzenia, organizację wsparcia eksperckiego oraz rolę lobbystów i grup interesów.
Weryfikacja: Ocena indywidualnej pracy studenta podczas zajęć, w tym jego aktywności i umiejętności samodzielnego formułowania stanowisk. Rozwiązywanie kazusów. Sprawdzian pisemny z całego materiału, który był omawiany podczas zajęć.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W03, K_W06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_WK, II.X.P7S_WG.1.o, II.S.P7S_WG.1, II.S.P7S_WG.2, II.H.P7S_WG.1.o, II.H.P7S_WG.2, I.P7S_WG
Charakterystyka W_6
Student uzyskuje wiedzę o zmianach zachodzących w ustawodawstwie pod wpływem procesów globalizacyjnych i zobowiązań międzynarodowych zaciąganych przez współczesne państwa (np. w związku z członkostwem w UE), oraz o ich oddziaływaniu na tradycyjnie pojmowany proces prawodawczy w państwie narodowym.
Weryfikacja: Ocena indywidualnej pracy studenta podczas zajęć, w tym jego aktywności i umiejętności samodzielnego formułowania stanowisk. Rozwiązywanie kazusów. Sprawdzian pisemny z całego materiału, który był omawiany podczas zajęć.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W03, K_W05, K_W06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_WK, II.X.P7S_WG.1.o, II.S.P7S_WG.1, II.S.P7S_WG.2, II.H.P7S_WG.1.o, II.H.P7S_WG.2, I.P7S_WG, II.S.P7S_WG.3

Profil ogólnoakademicki - umiejętności

Charakterystyka U_1
Student potrafi prawidłowo identyfikować poszczególne źródła prawa i określić ich miejsce w systemie źródeł prawa RP, potrafi uporządkować źródła prawa według konstytucyjnej hierarchii, ma umiejętność oceny poprawności procesu legislacyjnego oraz wskazania odpowiedniej procedury dla danej kategorii aktu, umie posłużyć się w praktyce zasadami techniki prawodawczej.
Weryfikacja: Dyskusja podczas zajęć. Formułowanie stanowisk w krótkich wypowiedziach, z wykorzystaniem terminologii i pojęć poznanych podczas zajęć. Rozwiązywanie kazusów, przygotowywanie przykładowych regulacji prawnych i projektów aktów normatywnych.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U04
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_UW, II.X.P7S_UW.2, II.S.P7S_UW.1, II.S.P7S_UW.2.o, II.S.P7S_UW.3.o, II.H.P7S_UW.1, II.H.P7S_UW.2.o
Charakterystyka U_2
Student potrafi skonfrontować cele i skutki aktów normatywnych z zasadami polityki prawa; posiada umiejętność analizy oceny skutków regulacji (OSR).
Weryfikacja: Dyskusja podczas zajęć. Formułowanie stanowisk w krótkich wypowiedziach, z wykorzystaniem terminologii i pojęć poznanych podczas zajęć. Rozwiązywanie kazusów, przygotowywanie przykładowych regulacji prawnych i projektów aktów normatywnych.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U04, K_U06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_UW, II.X.P7S_UW.2, II.S.P7S_UW.1, II.S.P7S_UW.2.o, II.S.P7S_UW.3.o, II.H.P7S_UW.1, II.H.P7S_UW.2.o, I.P7S_UK, II.X.P7S_UW.3.o
Charakterystyka U_3
Student potrafi wyjaśnić przyczyny niedoskonałości tworzonego w Polsce prawa, a także warunki, jakie powinny być spełnione, by tworzone prawo było należytej jakości.
Weryfikacja: Dyskusja podczas zajęć. Formułowanie stanowisk w krótkich wypowiedziach, z wykorzystaniem terminologii i pojęć poznanych podczas zajęć. Rozwiązywanie kazusów, przygotowywanie przykładowych regulacji prawnych i projektów aktów normatywnych.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U04, K_U06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_UW, II.X.P7S_UW.2, II.S.P7S_UW.1, II.S.P7S_UW.2.o, II.S.P7S_UW.3.o, II.H.P7S_UW.1, II.H.P7S_UW.2.o, I.P7S_UK, II.X.P7S_UW.3.o

Profil ogólnoakademicki - kompetencje społeczne

Charakterystyka K_1
Student rozumie wagę i znaczenie korzyści płynących ze stanowienia prawa dobrej jakości, rozumie potrzebę doskonalenia wiedzy z zakresu legislacji i powinności płynących z wykonywania zawodu legislatora, umie sięgać do odpowiednich źródeł nowej wiedzy (informacji), potrafi ocenić i wyjaśnić, jakie konsekwencje społeczne i gospodarcze może mieć przyjęcie regulacji wadliwej legislacyjnie lub co najmniej umie znaleźć źródło informacji na ten temat.
Weryfikacja: Dyskusja podczas zajęć. Formułowanie stanowisk w krótkich wypowiedziach, z wykorzystaniem terminologii i pojęć poznanych podczas zajęć. Rozwiązywanie kazusów, przygotowywanie przykładowych regulacji prawnych i projektów aktów normatywnych.
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_K02, K_K07
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P7S_KR, I.P7S_KK