Drukuj Eksport do pliku (MS Word)
Nazwa przedmiotu:
Technologia oczyszczania ścieków i unieszkodliwiania osadów
Koordynator przedmiotu:
dr hab. inż. Monika Żubrowska-Sudoł, prof. uczelni
Status przedmiotu:
Obowiązkowy
Poziom kształcenia:
Studia I stopnia
Program:
Inżynieria Środowiska
Grupa przedmiotów:
Kierunkowe i Specjalizacyjne
Kod przedmiotu:
1110-ISISW-ISP-5308
Semestr nominalny:
5 / rok ak. 2022/2023
Liczba punktów ECTS:
5
Liczba godzin pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów uczenia się:
Obecność na wykładach - 30 h, Obecność na laboratoriach – 45 h, Zapoznanie się ze wskazaną literaturą – 15 h, Przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych – 15 h, Przygotowanie raportów z ćwiczeń laboratoryjnych - 15 h, Przygotowanie do egzaminu i obecność na egzaminie – 25 h, Razem - 145 h
Liczba punktów ECTS na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
3
Język prowadzenia zajęć:
polski
Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym:
nie dotyczy
Formy zajęć i ich wymiar w semestrze:
  • Wykład30h
  • Ćwiczenia0h
  • Laboratorium45h
  • Projekt0h
  • Lekcje komputerowe0h
Wymagania wstępne:
Chemia środowiska, Biologia
Limit liczby studentów:
brak
Cel przedmiotu:
Zapoznanie studentów z charakterystyką ilościową i jakościową ścieków komunalnych, obowiązującymi wymaganiami prawnymi dotyczącymi stopnia ich oczyszczania przed odprowadzeniem do odbiorników naturalnych, mechanicznymi, chemicznymi i biochemicznymi procesami jednostkowymi stosowanymi w oczyszczaniu ścieków komunalnych, a także z technologiami biologicznego ich oczyszczania metodą osadu czynnego i złoża biologicznego oraz konwencjonalnymi i nowoczesnymi układami technologicznymi do usuwania związków węgla organicznego, azotu i fosforu. Omówienie miejsc powstawania oraz charakterystyki ilościowej i jakościowej osadów ściekowych, procesów jednostkowych i podstawowych układów technologicznych ich unieszkodliwiania i utylizacji. W ramach zajęć laboratoryjnych nabycie umiejętności prowadzenia badań technologicznych mechanicznego i biologicznego oczyszczania ścieków oraz przeróbki osadów ściekowych, a także interpretacji wyników analizy fizyczno-chemicznej ścieków i osadów pod kątem prawidłowości przebiegu i uzyskiwanej efektywności procesów jednostkowych.
Treści kształcenia:
Program wykładu: 1. Charakterystyka ilościowa i jakościowa ścieków komunalnych. Wprowadzenie pojęć: stężenie zanieczyszczeń, wskaźnik zanieczyszczeń, ładunek zanieczyszczeń, jednostkowy ładunek zanieczyszczeń. Określenie relacji pomiędzy wskaźnikami zanieczyszczeń organicznych i związków biogennych. 2.Rodzaje odbiorników ścieków, wpływ ścieków na odbiornik, procesy samooczyszczania wód odbiornika. Warunki odprowadzania ścieków oczyszczonych do odbiorników-omówienie obowiązujących przepisów prawnych w kraju i UE . Wprowadzenie określenia Równoważnej Liczby Mieszkańców (RLM). Schemat blokowy mechaniczno-biologicznej i mechaniczno-biologiczno-chemicznej oczyszczalni ścieków komunalnych. 3. Rozróżnienie pojęć: mechaniczne oczyszczanie ścieków (urządzenia do mechanicznego oczyszczania ścieków) i mechaniczne procesy jednostkowe oczyszczania ścieków: rozdzielanie układów niejednorodnych za pomocą przegród (cedzenie, filtracja, procesy membranowe); rozdzielanie frakcji z wykorzystaniem różnicy gęstości (sedymentacja zawiesin ziarnistych, sedymentacja zawiesin kłaczkowatych, sedymentacja strefowa, flotacja, koalescencja). Sposoby postępowania z zanieczyszczeniami usuwanymi podczas mechanicznego oczyszczania ścieków (skratki, piasek, tłuszcze, osady wstępne). 4. Fizyczno-chemiczne procesy oczyszczania ścieków (koagulacja, strącanie chemiczne związków węgla i fosforu). Miejsca stosowania chemicznego oczyszczania ścieków w łańcuchu technologicznym oczyszczalni, określenie stosowanych reagentów, sposób doboru dawki reagentu. 5. Biochemiczne procesy jednostkowe oczyszczania ścieków: usuwanie związków węgla organicznego (tlenowe i beztlenowe procesy przemiany materii); usuwanie związków azotu (amonifikacja; asymilacja azotanów; nitryfikacja; denitryfikacja dysymilacyjna; biologiczne usuwanie związków fosforu (zasada procesu, zjawisko uprzywilejowanej selekcji bakterii akumulujących fosforany, nadmiarowy pobór ortofosforanów w warunkach tlenowych i anoksycznych); porównanie biologicznego i chemicznego usuwania fosforu (wady i zalety). 6. Biologiczne oczyszczanie ścieków metodą osadu czynnego: parametry technologiczne procesu, rozwiązania techniczne i systemy technologiczne bioreaktorów osadu czynnego-układy przepływowe i porcjowe, rozwiązania do usuwania węgla, węgla i azotu, węgla i fosforu, węgla , azotu i fosforu. Wprowadzenie pojęć recyrkulacja wewnętrzna ścieków i recyrkulacja zewnętrzna osadu, denitryfikacja wstępna, symultaniczna i wtórna. Podstawowe mechanizmy selekcji wykorzystywane w kontroli puchnięcia osadu spowodowanego przez mikroorganizmy nitkowate (selekcja kinetyczna, selekcja metaboliczna), podstawowe konfiguracje reaktorów z osadem czynnym wspierające wzrost bakterii kłaczkujących. 7. Oczyszczanie ścieków na złożach biologicznych (biocenoza osiadła). Tworzenie błony, grubość błony a limitowanie transportu substratu w biofilmie, warunki oczyszczania ścieków w błonie. Rodzaje złóż biologicznych, charakterystyka, parametry technologiczne. Zasada napowietrzania złóż. Systemy i rozwiązania technologiczne reaktorów z błoną biologiczną (złoża zraszane, tarczowe, fluidalne. Omówienie technologii złoża ruchomego. 8. Przykłady rozwiązań hybrydowych wykorzystujących biocenozę osiadłą i osad czynny (układy dwuzbiornikowe i jednozbiornikowe typu IFAS). Korzyści wynikające z zastosowania układów hybrydowych. Omówienie procesów: denitryfikacji defosfatacyjnej i ANAMMOX. 9. Osady ściekowe, jako produkt uboczny oczyszczania ścieków komunalnych: miejsca powstawania osadów, oraz podstawowe procesy ich przeróbki.: kondycjonowanie, zagęszczanie, stabilizacja biologiczna w warunkach tlenowych i beztlenowych, stabilizacja chemiczna, odwadnianie końcowe. Podstawowe informacje o utylizacji osadów w świetle uwarunkowań prawnych (procesy termiczne, utylizacja agrotechniczna). Ćwiczenia laboratoryjne: 1.Wprowadzenie teoretyczne do zadań technologicznych realizowanych w ramach ćwiczeń. Przypomnienie zasad BHP przy pracy w laboratorium. Analiza fizykochemiczna ścieków komunalnych-(4 godz) 2.Mechaniczne oczyszczanie ścieków-wyznaczenie efektywności sedymentacji zawiesin w lejach Imhoffa bez wspomagania i z zastosowaniem napowietrzania oraz strącania chemicznego.-(5 godz) 3.Biologiczne oczyszczanie ścieków metodą osadu czynnego. Wyznaczanie parametrów technologicznych procesu. Określenie efektywności oczyszczania z uwzględnieniem procesów usuwania węgla, amonifikacji, nitryfikacji i denitryfikacji symultanicznej (bilans azotu).-(5 godz) 4.Biologiczne oczyszczanie ścieków metodą złoża biologicznego. Wyznaczanie parametrów technologicznych procesu. Określenie efektywności oczyszczania z uwzględnieniem procesów usuwania węgla, amonifikacji, nitryfikacji i denitryfikacji symultanicznej (bilans azotu)-(5 godz) 5.Chemiczne strącanie fosforu. Wyznaczanie dawki teoretycznej reagentu (koagulantu). Dobór dawki optymalnej-(5 godz) 6.Defosfatacja biologiczna. Wyznaczanie efektywności procesów uwalniania ortofosforanów w warunkach beztlenowych i wiązania w warunkach tlenowych. Efektywność obniżania zawartości związków organicznych w warunkach beztlenowych i tlenowych-(5 godz). 7.Grawitacyjne zagęszczanie osadów ściekowych bez wspomagania i po wstępnym kondycjonowaniu chemicznym polielektrolitem. Wyznaczanie efektywności zagęszczania , optymalnej dawki polielektrolitu, optymalnego czasu zagęszczania-(5 godz). 8.Mechaniczne odwadnianie osadów ściekowych z wykorzystaniem próżni i siły odśrodkowej. Wyznaczanie efektywności odwadniania-(5 godz). 9.Ocena porównawcza podatności osadów na odwadnianie na podstawie testu czasu ssania kapilarnego (CSK) -(5 godz). 10.Kolokwium-(2 godz).
Metody oceny:
wykład (W): egzamin pisemny; ćwiczenia laboratoryjne (L): obecność na wszystkich zajęciach, ustna odpowiedź przed i po zajęciach lub sprawdzian przed zajęciami, zaliczenie sprawozdań z kolejnych ćwiczeń i pisemnego kolokwium końcowego; ocena łączna = 0,6*W+0,4*L
Egzamin:
tak
Literatura:
1. K i K.R. Imhoff: Kanalizacja miast i oczyszczanie scieków. Poradnik, Oficyna Wydawnicza Projprzem-EKO, Bydgoszcz 1996. 2. Praca zbiorowa pod red. K. Mikscha i J. Sikory: Biotechnologia ścieków. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010. 3. Łomotowski J., Szpindor A.:Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków. Arkady, Warszawa 1999. 4. Klimiuk E., Łebkowska M.: Biotechnologia w ochronie środowiska. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003. 5. Sadecka Z.: Podstawy biologicznego oczyszczania scieków. Wyd. Seidel-Przywecki, Warszawa 2010. 6. Henze M. i in. : Oczyszczanie ścieków miejskich, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce 2002. 7. Apolinarski M., Bartkiewicz B., Wąsowski J.: Ćwiczenia laboratoryjne z technologii ścieków, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001. 8. Bień J.: Osady ściekowe. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2002. 9. Podedworna J., Umiejewska K.:Technologia osadów ściekowych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2008. 10. Podedworna J., Umiejewska K.: Laboratorium z technologii osadów ściekowych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2007.
Witryna www przedmiotu:
Uwagi:

Efekty uczenia się

Profil ogólnoakademicki - wiedza

Charakterystyka W01
Zna aktualnie obowiązujące w Europie i w Polsce wymagania dotyczące stopnia oczyszczania ścieków przed ich odprowadzaniem do odbiorników naturalnych. Zna obecnie powszechnie wykorzystywane technologie i układy technologiczne wysoko efektywnego oczyszczania ścieków komunalnych z usuwaniem węgla organicznego, azotu i fosforu do poziomu dyktowanego obowiązującym prawem.
Weryfikacja: egzamin pisemny z wykładów
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_W07, IS_W20
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_W, I.P6S_WG.o
Charakterystyka W02
Zna zasady i warunki przebiegu procesów jednostkowych oczyszczania ścieków (mechanicznych, biologicznych i chemicznych) wykorzystywanych w tych technologiach a także podstawowych procesów przeróbki osadów ściekowych.
Weryfikacja: egzamin pisemny, kolokwium zaliczeniowe na ćwiczeniach laboratoryjnych
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_W20
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_W, I.P6S_WG.o
Charakterystyka W03
Zna parametry technologiczne przebiegu oczyszczania ścieków i głównych urządzeń, w których prowadzone są procesy oczyszczania, a także metody oceny efektywności przebiegu poszczególnych procesów jednostkowych
Weryfikacja: egzamin pisemny, kolokwium zaliczeniowe na ćwiczeniach laboratoryjnych
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_W20
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_W, I.P6S_WG.o
Charakterystyka W04
Posiada podstawową wiedzę na temat nowych procesów wykorzystywanych w technologii biologicznego oczyszczania ścieków i możliwości ich zastosowania do modernizacji starych oczyszczalni oraz zwiększenia efektywności oczyszczania ścieków w obiektach nowo projektowanych
Weryfikacja: egzamin pisemny
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_W20
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_W, I.P6S_WG.o

Profil ogólnoakademicki - umiejętności

Charakterystyka U01
Potrafi samodzielnie wykonać analizę fizyczno-chemiczną ścieków
Weryfikacja: ustna odpowiedź po każdych zajęciach laboratoryjnych z kontrolą uzyskanych wyników
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_U16
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_UW.o, I.P6S_UK, III.P6S_UW.o, P6U_U
Charakterystyka U02
Potrafi opisać przebieg i ocenić efektywność procesów jednostkowych (fizycznych, chemicznych i biologicznych) realizowanych w układach technologicznych oczyszczania ścieków komunalnych.
Weryfikacja: ustna odpowiedź po każdych zajęciach laboratoryjnych z kontrolą uzyskanych wyników, sprawozdania z kolejnych ćwiczeń laboratoryjnych, kolokwium końcowe na zajęciach laboratoryjnych, egzamin pisemny z wykładów
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_U16
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_U, I.P6S_UW.o, I.P6S_UK, III.P6S_UW.o
Charakterystyka U03
Potrafi policzyć i ocenić wielkości parametrów technologicznych charakteryzujących proces oczyszczania ścieków realizowany metodą osadu czynnego lub złoża biologicznego
Weryfikacja: sprawozdania z kolejnych ćwiczeń laboratoryjnych, kolokwium końcowe na zajęciach laboratoryjnych, egzamin pisemny z wykładów
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_U05, IS_U16
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_U, I.P6S_UW.o, III.P6S_UW.o, I.P6S_UK
Charakterystyka U04
Potrafi przeprowadzić ocenę skuteczności technologicznej określonego urządzenia wchodzącego w skład całego układu technologicznego. Potrafi dokonać całościowej analizy wyników oczyszczania ścieków, odnosząc się do obowiązujących przepisów prawnych oraz napisać raport z przeprowadzonych samodzielnie badań formułując wnioski końcowe.
Weryfikacja: ustna odpowiedź po zajęciach laboratoryjnych , sprawozdania z kolejnych ćwiczeń laboratoryjnych, kolokwium końcowe na zajęciach laboratoryjnych
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_U06, IS_U16
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_U, I.P6S_UW.o, III.P6S_UW.o, I.P6S_UK
Charakterystyka U05
Potrafi narysować i opisać podstawowe układy technologiczne do oczyszczania ścieków komunalnych służące osiągnięciu określonego celu (usuwanie tylko związków węgla organicznego, usuwanie związków węgla organicznego i jednego z biogenów, zintegrowane usuwanie związków węgla organicznego, azotu i fosforu)
Weryfikacja: egzamin z wykładów
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_U05
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_U, I.P6S_UW.o, III.P6S_UW.o

Profil ogólnoakademicki - kompetencje społeczne

Charakterystyka K01
Uczestnicząc w zespołowej pracy podczas wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych ma świadomość odpowiedzialności za uzyskiwane przez siebie wyniki w kontekście końcowego odbioru i oceny wspólnie pisanego sprawozdania z realizacji określonych zadań technologicznych.
Weryfikacja: wspólne sprawozdanie z realizacji danego zadania laboratoryjnego
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_K04
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_K, I.P6S_KK
Charakterystyka K02
Ma świadomość wagi formułowanych przez siebie wniosków (wynikających z analizy wyników badań) w kontekście podejmowania decyzji o wyborze określonego układu technologicznego oczyszczania ścieków i ewentualnych jej negatywnych następstw społecznych i ekonomicznych w przypadku gdyby nie została podjęta właściwie.
Weryfikacja: odpowiedź ustna po zakończeniu ćwiczenia laboratoryjnego, sprawozdanie z ćwiczenia laboratoryjnego
Powiązane charakterystyki kierunkowe: IS_K02
Powiązane charakterystyki obszarowe: P6U_K, I.P6S_KR