Drukuj Eksport do pliku (MS Word)
Nazwa przedmiotu:
Podstawy prawoznawstwa
Koordynator przedmiotu:
dr hab. Piotr Radziewicz, prof. uczelni
Status przedmiotu:
Obowiązkowy
Poziom kształcenia:
Studia I stopnia
Program:
Administracja
Grupa przedmiotów:
Obowiązkowe
Kod przedmiotu:
A11_PP
Semestr nominalny:
1 / rok ak. 2022/2023
Liczba punktów ECTS:
4
Liczba godzin pracy studenta związanych z osiągnięciem efektów uczenia się:
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma nakładu pracy studenta: udział w wykładzie, aktywność, przygotowanie do zajęć, etc. Obciążenie studenta [h] Udział w wykładach: 30 godz. Praca własna: przygotowanie do zajęć - 20 godz. czytanie wskazanej literatury - 15 godz. przygotowanie do egzaminu - 35 godz. Sumaryczne obciążenie pracą studenta: 100 godz. Punkty ECTS za przedmiot - 4
Liczba punktów ECTS na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
1,2 p. ECTS
Język prowadzenia zajęć:
polski
Liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym:
0
Formy zajęć i ich wymiar w semestrze:
  • Wykład30h
  • Ćwiczenia0h
  • Laboratorium0h
  • Projekt0h
  • Lekcje komputerowe0h
Wymagania wstępne:
Brak
Limit liczby studentów:
cały rok
Cel przedmiotu:
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawowymi problemami oraz z siatką pojęciową prawoznawstwa, w stopniu umożliwiającym rozumienie zagadnień prawnych i samodzielne ich studiowanie. Oprócz zagadnień tradycyjnie wiązanych ze wstępem do prawoznawstwa, takich jak m.in. spór o status naukowy prawoznawstwa, spór o pojęcie prawa, tworzenie i stosowanie prawa, teorie interpretacji prawniczej, język prawny i język prawniczy czy stosunek prawny, kurs obejmuje także problematykę źródeł prawa w Konstytucji RP z 1997 r. oraz charakterystyki głównych gałęzi prawa.
Treści kształcenia:
1. POJĘCIE PRAWA. Czym jest prawo? Ontologia, epistemologia i aksjologia prawa. Podstawowe cechy prawa. Koncepcje prawa. Pozytywizm prawniczy i jego charakterystyka (tezy pozytywistyczne). Rodzaje pozytywizmu prawniczego. Koncepcje niepozytywistyczne prawa. Koncepcja prawa natury. Prawo jako fakt i realistyczne koncepcje prawa. Koncepcje hermeneutyczne, argumentacyjne i komunikacyjne prawa. Znaczenie wartości w dyskursie prawniczym. Normy moralne i inne niż prawo systemy normatywne (regulatory zachowań). Cele i funkcje prawa. 2. PRAWO JAKO OGRANIZCENIE WŁADZY, PAŃSTWO I PRAWO, RZĄDY PRAWA. Polityczny charakter prawa. Określenie państwa. Związki państwa i prawa. Instrumentalny charakter prawa i jego granice. Prawo jako środek ograniczenia władzy państwowej. Podział władzy. Zasady składające się na treść państwa prawa na przykładzie Konstytucji RP z 1997 r. Instytucjonalne gwarancje państwa prawa. Demokracja a konstytucjonalizm. Konstytucyjne państwo prawa. Funkcje konstytucji. Sądownictwo konstytucyjne. Transformacje współczesnych państw. „Muliticentryzm” współczesnych systemów prawych. Nowe formy władzy w państwie. Unia Europejska w procesie sprawowania władzy. Lex mercatoria. Lex sportiva. 3. PRAWO JAKO ZJAWISKO KOMUNIKACYJNE. Pojęcie języka. Język etniczny, język prawny i język prawniczy. Semantyczna, syntaktyczna i pragmatyczna charakterystyka języka prawnego i prawniczego. Teoria aktów mowy. Normy, dyrektywy i performatywy. Akt normatywny jako komunikat. Zagadnienia de lege lata i de lege ferenda. 4. NORMY PRAWNE I PRZEPISY PRAWNE. Przepis prawny, akt normatywny, norma prawna. Norma prawna a przepis prawny. Generalność i abstrakcyjność norm. Lingwistyczna i nielingwistyczna koncepcja normy prawnej. Struktura normy prawnej (koncepcja dwuelementowa), norma prawna jako wypowiedź warunkowa. Rozczłonkowanie norm w przepisach prawnych. Sytuacje wyznaczane przez normy prawne: obowiązek, dozwolenie, uprawnienie. Rodzaje norm prawnych: normy—reguły, normy—zasady, policies (normy programowe); normy sankcjonujące i normy sankcjonowane; normy bezwzględnie i względnie wiążące. Rodzaje przepisów prawnych wyróżnione ze względu na funkcje i strukturę aktu normatywnego. 5. TWORZENIE PRAWA. Pojęcie tworzenia prawa. Sposoby tworzenia prawa: stanowienie prawa, umowy prawotwórcze, prawotwórstwo sądowe, prawo zwyczajowe, opinie prawników. Racjonalny prawodawca i racjonalne tworzenie prawa. Postmodernistyczna wizja prawodawstwa. Materialne i formalne wartości stanowienia prawa. Pojęcie i budowa aktu normatywnego. Preambuła. Ogłaszanie prawa: dzienniki publikacyjne, promulgacja. Spór o prawotwórczą funkcję sądów w systemie prawa stanowionego. 6. TWORZENIE PRAWA: PROCES PRAWODAWCZY. Tworzenie prawa na gruncie Konstytucji RP z 1997 r. Proces ustawodawczy. Kompetencje Sejmu, Senatu i Prezydenta. Rządowa procedura prawodawcza. Parlamentarna procedura prawodawcza. Regulamin Sejmu. Konstytucyjne zasady stanowienia prawa. Wady czynności prawodawczych. 7. ŹRÓDŁA PRAWA. Hierarchia norm prawnych. Podziały źródeł prawa. Źródła prawa w ujęciu teoretycznym i dogmatycznym (zwłaszcza konstytucyjnym). Normatywna koncepcja źródeł prawa. Rozwinięta koncepcja źródeł prawa. Samoistne i niesamoistne źródła prawa, formalne i materialne źródła prawa, oficjalne i nieoficjalne źródła prawa. Rodzaje źródeł prawa: stanowienie, precedens, umowa, zwyczaj i prawo zwyczajowe, praktyka prawnicza. Źródła prawa powszechnie obowiązującego i wewnętrznie obowiązującego na przykładzie Konstytucji RP z 1997 r. Charakterystyka aktów normatywnych prawa stanowionego (na przykładzie polskiego systemu prawa): konstytucja, ustawy, akty normatywne o randze ustawy, rozporządzenia. Umowy międzynarodowe (rodzaje). Akty prawa Unii Europejskiej. Akty prawa wewnętrznego (interna). Rola sądów w porządku prawnym. Zwyczaje i prawo zwyczajowe. Miękkie prawo (soft law). Tworzenie prawa w dobie „multicentryzmu” i konwergencji kultur prawnych. 8. SYSTEM PRAWA. Pojmowanie prawa jako systemu. System prawa — porządek prawny — kultura prawna. Kultura prawa stanowionego. Anglosaska kultura prawna. Poziome i pionowe uporządkowanie systemu prawa. Podział prawa na gałęzie. Spójność i zupełność systemu prawa. Elementy systemu prawa — możliwe ujęcia. Usuwanie kolizji norm prawnych — reguły kolizyjne. Przepis ogólny (lex generalis) i przepis szczególny (lex specialis). Luki w prawie i sposoby przeciwdziałania im. Funkcja Trybunału Konstytucyjnego jako podmiotu badającego zgodność ustaw i innych aktów normatywnych z Konstytucją (i umowami międzynarodowymi). Funkcja Sądu Najwyższego z punktu widzenia spójności prawa (treściowej i aksjologicznej). 9. OBOWIĄZYWANIE PRAWA. Tetyczne, aksjologiczne, socjologiczne i prawnicze koncepcje obowiązywania prawa. Obowiązywanie prawa w aspekcie terytorialnym i czasowym. Prawo intertemporalne i konflikty norm w czasie. Retroakcja. Obowiązywanie prawa a stosowanie i stosowalność prawa. Derogacja i reguły derogacyjne. Kolizje pomiędzy różnymi typami norm. Normy prawne II stopnia. Ważenie wartości konstytucyjnych, zasada proporcjonalności. 10. STOSOWANIE PRAWA. Pojęcie stosowania prawa. Stosowanie a tworzenie i przestrzeganie prawa. Fikcja powszechnej znajomości prawa. Ideologie stosowania prawa. Modele stosowania prawa. Sądowy model stosowania prawa. Decyzyjny model stosowania prawa. Argumentacyjny model stosowania prawa. Organ stosowania prawa. Dyskrecjonalność sędziowska i uznanie administracyjne. Fazy procesu stosowania prawa. Treść decyzji stosowania prawa. Domniemania prawne. Ciężar dowodu. Zasady oceny dowodów. Uzasadnienie decyzji stosowania prawa. Alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR). 11. WYKŁADNIA PRAWA. Pojęcie i geneza pojęcia wykładni prawa. Hermeneutyka prawnicza. Interpretacja prawnicza jako szczególny rodzaj interpretacji tekstu. Teorie wykładni prawa. Klaryfikacyjna i derywacyjna koncepcja wykładni. Ideologie wykładni prawa. Uzasadnienie decyzji interpretacyjnej. Wnioskowania prawnicze (przykłady). 12. STOSUNKI PRAWNE. Pojęcie stosunku prawnego. Powstanie, zmiana i ustanie stosunku prawnego. Podmioty stosunku prawnego. Przedmiot i treść stosunku prawnego. Rodzaje stosunków prawnych. 13. SPRAWIEDLIWOŚĆ. O pojmowaniu sprawiedliwości. Sprawiedliwość rozdzielcza i sprawiedliwość wyrównawcza. Formuły sprawiedliwości. Sprawiedliwość formalna i sprawiedliwość materialna. Równość w prawie i wobec prawa. Idea sprawiedliwości społecznej. 14. PRAWA PODMIOTOWE. Pojęcie prawa podmiotowego. Wybrane teorie praw podmiotowych. Prawa podmiotowe w prawie prywatnym i prawie publicznym. Konstytucyjne prawa podmiotowe. Horyzontalne i wertykalne stosowanie konstytucji. Prawa człowieka i obywatela. Karty praw. Ochrona praw podmiotowych. Kompetencje organów państwa. 15. ETYKA PRAWNICZA. Znaczenie wartości w dyskursie prawniczym. Pojęcie deontologii zawodu prawnika. Prawnik jako członek korporacji zawodowej. Zagadnienia etyki pracownika naukowego. Polityczność i komercjalizacja jako zagrożenia dla etyki prawniczej. Dylematy etyczne prawnika. Powinności prawnika.
Metody oceny:
Przedmiot kończy się egzaminem, który będzie miał formę pisemnego sprawdzianu składającego się z części testowej (10 pytań w postaci testu jednokrotnego wyboru) oraz części opisowej (5 pytań wymagających krótkiej wypowiedzi). Za poprawną odpowiedź na pytanie z testu jednokrotnego wyboru można uzyskać 1 pkt, zaś za poprawną odpowiedź na pytanie wymagające krótkiej pisemnej wypowiedzi: 0—2 pkt. Ogólna punktacja: 0—12 pkt — ocena niedostateczna, 13—14 pkt — ocena dostateczna, 15 pkt — ocena dostateczna plus, 16—17 pkt — ocena dobra, 18 pkt — ocena dobra plus, 19—20 pkt — ocena bardzo dobra. Podczas egzaminu nie można korzystać z pomocy dydaktycznych i elektronicznych nośników informacji. Egzamin obejmuje cały materiał omówiony podczas wykładów oraz materiał z podręcznika wskazany przez wykładowcę. Egzamin odbędzie się w zimowej sesji egzaminacyjnej, w której zostaną wyznaczone dwa terminy egzaminacyjne. W jesiennej sesji egzaminacyjnej zostanie wyznaczony dodatkowy jeden termin egzaminacyjny. Oceny będą udostępniane w systemie informatycznym Uczelni w ciągu tygodnia od terminu egzaminu. We wszystkich terminach egzaminów obowiązują te same zasady weryfikacji efektów uczenia się i ustalania oceny.
Egzamin:
tak
Literatura:
LITERATURA PODSTAWOWA: Tatiana CHAUVAIN, Tomasz STAWECKI, Piotr WINCZOREK, Wstęp do prawoznawstwa, Wydawnictwo C.H. Beck, wydanie 13, Warszawa 2019. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA: Krzysztof J. KALETA, Artur KOTOWSKI, Podstawy prawoznawstwa, Wydawnictwo Difin, wydanie 2, Warszawa 2019; Józef NOWACKI, Zygmunt TOBOR, Wstęp do prawoznawstwa, wiele wydań, wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa; Sławomira WRONKOWKA, Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Wydawnictwo Ars boni et aequi, wydanie 3, Poznań 2005; Lech MORAWSKI, Wstęp do prawoznawstwa, Wydawnictwo Dom Organizatora, wydanie 15, Toruń 2014.
Witryna www przedmiotu:
brak
Uwagi:
Brak

Efekty uczenia się

Profil ogólnoakademicki - wiedza

Charakterystyka W_01
Wyposażenie Studenta w wiedzę o społeczno-kulturowych uwarunkowaniach językowego wymiaru prawa
Weryfikacja: Egzamin
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W01, K_W04, K_W07
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_WG, II.S.P6S_WG.1, II.S.P6S_WG.2, II.H.P6S_WG.1.o, II.X.P6S_WG.2, I.P6S_WK, II.T.P6S_WK
Charakterystyka W_02
Wyposażenie Studenta w wiedzę o prawie i prawoznawstwie jako szczególnym przedmiocie badań.
Weryfikacja: Egzamin
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W01, K_W04
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_WG, II.S.P6S_WG.1, II.S.P6S_WG.2, II.H.P6S_WG.1.o, II.X.P6S_WG.2
Charakterystyka W_03
Wyposażenie Studenta w wiedzę o budowie aktów normatywnych i porządku prawnego.
Weryfikacja: Egzamin
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W01, K_W04
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_WG, II.S.P6S_WG.1, II.S.P6S_WG.2, II.H.P6S_WG.1.o, II.X.P6S_WG.2
Charakterystyka W_04
Wyposażenie Studenta w wiedzę o regułach posługiwania się tekstami prawnymi.
Weryfikacja: Egzamin
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_W01, K_W04
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_WG, II.S.P6S_WG.1, II.S.P6S_WG.2, II.H.P6S_WG.1.o, II.X.P6S_WG.2

Profil ogólnoakademicki - umiejętności

Charakterystyka U_01
Umiejętności studenta w zakresie ustalania mocy obowiązującej przepisów prawnych.
Weryfikacja: Egzamin/dyskusja na zajęciach
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U01, K_U02
Powiązane charakterystyki obszarowe: II.S.P6S_UW.2.o, II.S.P6S_UW.3.o, II.H.P6S_UW.1, I.P6S_UW, II.S.P6S_UW.1
Charakterystyka U_02
Umiejętności studenta w zakresie posługiwania się podstawowymi pojęciami prawa i prawoznawstwa.
Weryfikacja: Egzamin/dyskusja na zajęciach
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U01, K_U02
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_UW, II.S.P6S_UW.1, II.S.P6S_UW.2.o, II.S.P6S_UW.3.o, II.H.P6S_UW.1
Charakterystyka U_03
Umiejętności studenta w zakresie interpretacji tekstów prawnych.
Weryfikacja: Egzamin
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U02, K_U03, K_U06
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_UW, II.T.P6S_UW.2, II.S.P6S_UW.1, II.S.P6S_UW.2.o, II.S.P6S_UW.3.o, II.H.P6S_UW.1, I.P6S_UU
Charakterystyka U_04
Umiejętności studenta w zakresie stosowania reguł kolizyjnych i reguł wnioskowań prawniczych.
Weryfikacja: Egzamin
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_U02
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_UW

Profil ogólnoakademicki - kompetencje społeczne

Charakterystyka K_01
Student ma świadomość konieczności ochrony interesu publicznego oraz zagwarantowania udziału społeczeństwa w procesie tworzenia aktów prawa.
Weryfikacja: Egzamin/dyskusja na zajęciach
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_K01, K_K05
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_KO
Charakterystyka K_02
Student ma świadomość problemów etycznych występujących w procesie tworzenia i interpretacji prawa.
Weryfikacja: Egzamin/dyskusja na zajęciach
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_K01, K_K03, K_K05
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_KO, I.P6S_KR
Charakterystyka K_03
Student ma świadomość reguł postępowania przy wykorzystywaniu i integrowaniu wiedzy z zakresu prawotwórstwa.
Weryfikacja: Egzamin/dyskusja na zajęciach
Powiązane charakterystyki kierunkowe: K_K01, K_K05
Powiązane charakterystyki obszarowe: I.P6S_KO